Emir kipi nedir hakkında bilgi hakkinda bilgiler - terimler sozlugu

1. Fiilin yapılmasını dileyen veya emreden isteme kipi.


2. (Derleme., buyurum kipi) Eylemin yapılmasını dileyen veya emreden isteme kipi, Türkçede bu kip 1. tekil ve çoğul kişiler için kullanılmaz. 2. tekil kişi için de ek kullanılmaz. 2. çoğul kişi için -in, -iniz, 3. tekil ve çoğul kişiler için -sin, -sinler ekleri kullanılır;1. K.T. 2. K.T. gel 3. K.T. gelsin (gel-sin) - K.Ç. 2. K.Ç. gelin (gel-in) , geliniz (gel-in-iz) 3. K.Ç. gelsinler (gel-sin-ler) vb.T. : emir sıygası


3. Tasarlanan, yapılması istenen işi emir veya dilek biçiminde ifade eden, zaman ve şahıs kavramının aynı ekle verildiği tasarlama kipi. Bugün, TT.’nde bu kip daha çok 2. ve 3. şahıslarda kullanılır. 1. şahıslarda emir ve istek kipleri iç içe girmiştir; eki -(y)AyIm -(y)AlIm’dır. Teklik 2. şahısta emir doğrudan fiil kök veya gövdesinin söylenmesiyle oluşturulur. Çokluk 2. şahıs için -In/-Un, -InIz/-UnUz, teklik 3. şahıs için -sIn/-sUn, çokluk 3. şahıs için -sInlAr/-sUnlAr ekleri kullanılır: gel-eyim, otur-alım; gel, gelin (geliniz); gelsin, gelsinler gibi. Kendi kendime gidip şu işi yapayım dedim. Kalk gidelim artık. Gel bakayım, ne oldu parmağına? (M.Ş. Esendal, Ev ona Yakıştı, s. 122). Asla örtülü şeylere meyletme (Y.K. Karaosmanoğlu, Erenlerin Bağından, s. 99). Ey Güneş! Siyah peçeli hatunun Ay, sarı saçlı çocukların yıldızlarla başımızın üstünde dolaş ve bize doğru yolu göster! (A.H. Müftüoğlu. Çoğlayanlar, s. 16). Pencereleri açın! kapıları açın! Hava girsin! (A.H. Müftüoğlu, göst. e. s. 129). Delikanlı, nâfile yere gözlerin arkada kalmasın! (Y.K. Karaosmanoğlu, Erenlerin Bağından, s. 98). Şimdiye kadar yapılanları unutsunlar (göst. e.) Aldanma ki sen bir susamış ruh, o bir aç;